جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

چکیدهدر این پژوهش ،آثار یاد مرگ از جهت اخلاق فردی و اخلاق اجتماعی ،و از منظر نهج البلاغه مورد بررسی قرار گرفته است.و ضمن بیان تعاریف مختلفی که در باره مرگ ،در نهج البلاغه بیان گردیده،به مباحثی همجون علت غفلت و گریز از مرگ ،مراتب مرگ اندیشی ،تفاوت مرگ اندیشی و مرگ آگاهی واثار اخلاقی کهیاد مرگ در انسانها می تواند ایجاد کند پرداخته شده است.مرگ ،نقطه انتقال انسان از جهان محدود و ناپایدار مادی، به جهان جاودان مجرد است که حضرت علی علیه السلام با در نظر گرفتن ابعاد مختلف و زوایای گوناگون آن تعاریف در خور ،متنوع وصریحی از آن ارایه نموده اند،که در جای خود به آنها پرداخته شده است.لیکن مسئله مهم و اصلی در این پژوهش نه مرگ بلکه یاد مرگ وا مرگ آگاهی است.یاد مرگ ،که در نهج البلاغه به عنوان صفت ممیزه انسان از سایر موجودات بیان گردیده،مسئله ایی است که میتواند به عنوان یک عامل مهم و موثر دربروز و رشد فضائل و رفتارهای حسنه در انسانها ،خواه اخلاق و رفتارهای فردی ،مثل: تقوا ،قناعت،شجاعت ،دوری از معاصی ویا اخلاق ورفتارهای اجتماعی ،مثل: صله ی رحم ،امانت داری،.اصلاح روابط اجتماعی، خوش خلقی.... تاثیر گذار باشد. رفتارهایی که توجه به انها وکمکبه تقویت انها در جامعه بشری ،ضمن کاستن از ناهنجاریها وانحرافات ورفتارهای آسیب زا میان انسانها،باعث حفظ و گسترش سرمایه های اصیل اجتماعی مثل صداقت ، اعتماد عمومی،تعاون و همیاری و نوع دوستی می شود .

پایان نامه حاضر با هدف مقایس? دیدگاه هایملاصدرا و توماس آکوئیناس در باب رابط? عقل و ایمان تدوین شده است.سوالاتی که در این پایان نامه مطرح می شود بدین شرح می باشد: نسبت عقل و ایمان از دیدگاه ملاصدرا چیست؟نسبت عقل و ایمان از دیدگاه آکوئیناس چیست؟ چه نسبتی میان عقل از نظر ملاصدرا با عقل از نظر آکوئیناس وجود دارد؟چه نسبتی میان ایمان از نظر ملاصدرا و ایمان از نظر آکوئیناس وجود دارد؟ چه اشتراکاتی میان عقل و ایمان از دیدگاه ملاصدرا با عقل و ایمان از دیدگاه آکوئیناس وجود دارد؟ چه اختلافاتی میان عقل و ایماناز دیدگاه ملاصدرا با عقل و ایمان از دیدگاه آکوئیناس وجود دارد؟روش این پژوهش مقایسه ای نظری است که در آن مواد اولیه از منابع مربوطه دریافت شده و سپس مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. نتایج بدست آمده در این پژوهش روشن می سازد که از دیدگاه هر دو فیلسوف بین عقل و ایمان سازگاری و هماهنگی وجود دارد. هر دو متفکر ضمن ارزش گذاری برعقل، به محدودیت آن اذعان دارند و معتقدند که عقل انسان بدون یاری و کمک وحی نمی تواند انسان را به حقیقت و سعادت نهایی برساند. رابطه عقل و ایمان در اندیش? آکوئیناس با تفکیک قلمرو عقل و ایمان از یکدیگر تبیین می شود وعقل و ایمان هر دو ابزار معرفتی هستند که راهشان مستقل از یکدیگر است. اما ملاصدرا قائل به رابط? دو طرفه بین عقل و دین است و معتقد است که عقل در کنار نقل و همتای آن است و می توان از منابع معرفتی و اثباتی دین باشد.

در دهه های اخیر به صورت روزافزونی علم روانشناسی ارتباط دین و سلامت روانی را کانون توجه خود قرار داده و روانشناسان مختلف نظریه هایی را در این باره مطرح کرده اند. آلبورت دو نوع جهت گیری مذهبی درونی و برونی را شرح داد. برخی دیگر هیجان خواهی را عامل دینداری معرفی کردند که این نظریه مورد نقد قرار گرفت. و عده ای نظریه هایی در مورد ارتباط دینداری با دلبستگی در مراحل رشدی را مطرح نموده اند. وجمعی نیز بعد عقیدتی و باورهای مذهبی را از بعد عملی آن جدا نموده اند. با توجه به نظریه های مرتبط باورهای مذهبی بیشتر از باور صرف می تواند سلامت روانی را تبیین کند. جهت گیری مذهبی درونی بیش از جهت گیری مذهبی برونی سلامت روانی را پیش گویی می کند. بین باروهای مذهبی و عمل به باروهای مذهبی رابطه مثبت وجود دارد. و بالاخره اینکه زنان بیش از مردان مذهب را باور داشته و به آن عمل می کنند. ابزار استفاده شده چهار مقیاس نگرش سنجی مذهبی عمل به بارورهای مذهبی مقیاس جهت گیری مذهبی آلپورت به روایت مالتبی و دی و پرسشنامه سلامت عمومی بود. که مقیاس جهت گیری مذهبی آلپورت به فارسی برگردانده شد و پایایی آن در گروهی 23 نفره به فاصله دو هفته مورد بررسی قرار گرفت که میزان پایایی از طریق بازآزمایی 88/0 و از طریق دو نیمه کردن به روش گاتمن 94/0 بوده و برای آن آلفای کرونباخ 70/0 بدست آمد. تحلیل عوامل با روش چرخشی واریماکس و بر اساس آزمون اسکری نشان داد که مواد موجود در پرسشنامه در مجموع بیش از 3/58 درصد واریانس کل آزمون را تبیین می نماید و به این خاطر شرایط لازم از نظر روایی را دارا می باشد. و مابقی تست ها نیز توسط سازندگان و یا محققین ایرانی بررسی شده و از روایی و اعتبار مناسب برخوردار بودند. نمونه گیری به روش تصادفی در دسترس اجرا شد و کلا 177 نفر در پنج گروه مختلف که به تمام سوالات آزمون و یا اکثر سوالات پاسخ داده بودند انتخاب و در سنجش ها و آزمون های آماری شرکت داده شدند. گفتنی است که نمونه گیری بر روی حدد 194 نفر انجام گرفت. اما نمرات 17 آزمودنی به دلیل سوداری پاسخ ها و گروهی نیز به دلیل عدم پاسخ دهی به اکثر سوالات از محاسبات آماری حذف شدند.

نوشتار حاضر بر آن است تا با بررسی روش مواجهه پیامران با گروه ها ی مخالف و نحوه برخورد مخالفان با ایشان و جایگاه آزادی و جایگاه آزادی بیان در سیره انبیا نشان دهد جوامع دارای آزادی بیان به انبیاء نزدیک ترندتا جوامعی که در قبضه استباد حتی از نوع دیکتاتوری صلحاء گرفتار آمدند و هیچ چیز برای بشر از انتخاب آزادانه راه انبیاء و عبودیت مسبوق به حریت بهتر نیست. نویسنده برای رسیدن به این هدف ابتدا شیوه تعامل انبیاء چه آن ها که صاحب حکومت بودند و چه آن ها که در رعیت قرار داشتند-با طیف های گوناگون مخالف و بالعکس را بیان نموده و سپس به تیین دلایل آزادی بیان موانع علایم و حدود آن پرداخته است و در این مسیر بدان جاممی رسد که آزادی بیان و گفت شنود کلام و نظریات مخالفان و دگراندیشان حتی در سطح نقد موضوعات مرتبط با خداوند و پیامبران هیچ حد و مرزی جز ناسزاگویی ندارد.

در این پژوهش ما بر آنیم تا روابط میان امر مطلق کانت و قاعده طلایی را واکاوی نماییم. اگرچه کانت در کتاب بنیاد مابعدالطبیعه اخلاق بیان می کند که امر مطلق وی همان قاعده طلایی در اخلاق نیست اما با این حال می توان شباهت هایی را پیدا نمود. بر همین اساس ما دو وجه را بررسی نموده ایم: وجوه اشتراک امر مطلق و قاعده طلایی و وجوه افتراق آن.

حکمت، کارکردی اساسی در اخلاق عملی و علمی دارد؛ به گونه ای که علم اخلاق یکی از شاخه های حکمت به شمار می آید. حکمت مفهوم ساده ی پیچیده ای است که در پایان تهذیب اخلاق و صفای باطن در نفس آدمی پدیدار می شود.در واقع حکمت، هم آغازگر و هم نتیجه ی اخلاق است؛ از این رو بسیار قابل تامل و بررسی است آنچه در آغاز عمل نیاز است، تقلید و طی طریق سعادت از راه عمل و کسب فضایل است. شریعت در این راه به عنوان نقطه ی آغاز حکمت، راه و مسیر سعادت را خط کشی می کند و با عمل کردن در این چهار چوب مسیر کسب حکمت گشوده تر شده، در نهایت تهذیب اخلاق و صفای باطن به انسان اعطا و هدف دین و فطرت که ایجاد تمامی مکارم اخلاق در انسان است، محقق می شود. حکمت در چند حوزه قابل طرح است که بی ارتباط با یکدیگر نیز نیستند. لفظ عام حکمت که محل تقسیم قرار می گیرد، با فضیلت روحی حکمت که حاصل تهذیب قوه عقل است، پیوندی شگفت دارد. زمانی که حکمت به عنوان یک فضیلت روحی در انسان حاصل شد و نفس به حالت تعادل مطلوب و کارآیی صحیح رسید، کسب معارف حقیقی حکمت برای او حاصل می شود. البته آن حکمت حقیقی که مقصود نظام اخلاقی اسلام و آیات و روایات است، با لفظ عام حکمت که محل تقسیم علوم قرار می گیرد، متفاوت است که این مساله ریشه در اشتباه فاحش پیشینیان در نامگذاری علوم داشته باشد. حکمت از آن دست اموری است که با زوایای مختلف قابل واکاوی است. بررسی دیدگاه خواجه نصیر الدین طوسی به عنوان یک فیلسوف متعهد و مسلمان و امام محمد غزالی به عنوان یک عارف اهل سنت در این چهار چوب، تاحدودی ما را به جمع بندی خوبی در این زمینه می رساند. هر دو اندیشمند با هدف مشترک و روشهای متفاوت به نتیجه ای واحد می رسند که برگرفته از معنای کامل حکمت در قرآن کریم است. اخلاق به عنوان شاکله ی انسانی که زوال و تغییری نخواهد یافت مطرح است و حکمت به عنوان سر لوحه ی این شاکله در تار و پود آن نیز حضور داشته، مقصد را نیز به ما نشان می دهد. حضور موثر و شاکله ساز حکمت در نظام اخلاق اسلامی، عقلانیت، عینی گرایی و واقع گرایی این نظام است.

ازآنجا که هدف اصلی بعثت رسول مکرم اسلام(صلی الله علیه وآله) اتمام مکارم اخلاقی بوده وهمچنین زیور شغل شریف معلمی یادآوری صفات وخصوصیات اخلاقی است وآشنایی باسیره اخلاقی معلمان واستادان بزرگ وبکارگیری صفات اخلاقی دربعد عملی اثرگذاری بیشتری دارد. لذا این پژوهش باعنوان«اخلاق کاربردی درحوزه تدریس درآموزش وپرورش» براى دستیابى به راهکارهاى مناسب جهت تأثیرگذارى رفتارمعلمین براخلاق دانش آموزان انجام گرفته است. این پژوهش ازروش کتابخانه اى ومیدانی با انجام مصاحبه با تعدادى از معلمین با تجربه استان اصفهان صورت گرفتهو به این نتیجه دست یافته که معلمیکی از ارکان مهم وتأثیرگذار در رشدو تعالی دانش آموزان هرجامعه بوده که بامزیّن شدن به اخلاق اسلامی وایفای نقش الگویی وارائه روشهای نوین باداشتن جوهره معلمی می تواند تأثیرگذارباشد. همچنین دانش آموزاز رفتار، حرکات، گفتار، ظاهرو..... معلم تأثیر می گیرد. لذا آموزش آموزه های دینی واخلاقی به روش غیرمستقیم موثرتر می باشد.

صحیفه‌ی سجادیه ازجمله میراث‌های ماندگار وارزشمندی است.که بعد ازحادثه‌ی خونین واسف‌انگیز کربلا وبه شهادت رسیدن امام حسین (ع) ویاران با و فایش، در فضای بسته‌ی سیاسی که؛ ازجانب امویان به و جود آمده بود، توسط امام با کمال شجاعت وصلابت، با مکتبی جدید به نام مکتب دعا، برای ابلاغ رسالت امامت بیان شد. این کتاب به قدری ارزشمند است که بعد از قرآن ونهج‌البلاغه از جایگاهی و یژه برخوردار می‌باشد. تا جایی که از آن به اولین اثر مکتوب اهل‌البیت، اخت قرآن، انجیل اهل البیت، زبورآل محمد وقرآن صاعد یاد می‌شود. حال این سوال پیش می‌آید که چه موضوعاتی در صحیفه‌ی سجادیه مطرح شده، وجایگاه آن از منظرعلوم بلاغی، چگونه است؟ در تبیین این سوال می‌توان چنین بیان کرد که انسان به هنگام گشت و گذار در این و ادی پرمعنا، علاوه بر مفاهیم ومعارف پر مغز اسلامی مانند اخلاق، از منظر زیبا‌شناسی ومشاهده‌ی عوامل آفرینش ادبی تناسب وزیبایی، چون‌: حسن مطلع، حسن تخلص، حسن ختام‌؛ و حدت موضوع؛ تناسب وهمبستگی و توافق میان معانی و الفاظ؛ دقت درگزینش وانتخاب و اژگان، حروف وعبارات؛ هماهنگی عبارات وارتباط آنها به کمک ادات و صل وربط واهتمام شدید به زیبایی نظام وترتیب اجزای جمله؛ موسیقی و آهنگی دلنشین که درظرافت‌هایی موسیقیایی همچون‌: سجع، موازنه، طباق، جناس، مراعات النظیر، رد العجز علی‌الصدر، تکرار... نواخته شده است. وبهره‌گیری از صورخیال همچون: تشبیه، استعاره، کنایه ومجاز با استفاده ازاسلوب‌های منطقی ساده وروان؛ اقتباس از قرآن واستشهاد به آن؛عظمت وشکوهمندی‌اندیشه وایده‌ی گفتار؛ استیفای معنا و پرداختن به همه‌ی جوانب معنا آن را در اوج می‌بیند. دراین تحقیق نگارنده فضایل ورذایل اخلاقی مطرح شده در این اثرادبی را مورد بررسی قرارداده وبا تحلیل متن صحیفه سجادیه و ارائه شواهدی چند معلوم ساخته است که فضایل ورذایل اخلاقی درآن در قالب‌های علوم بلاغت باشیوه‌ای بسیارظریف بیان شده است. وبیشترین سهم به ترتیب ازآن سجع، استعاره، اقتباس، تشبیه، ایجاز، کنایه، تلمیح، طباق و ... می‌باشد.

چکیده امید، حالتی نفسانی است که در آن، انسان با اموری که هم اکنون وجود ندارد، ولی انتظار وجود آن‌ها را دارد؛ نوعی دل‌بستگی و تعلّق خاطر پیدا می‌کند. امیدواری یک مقول? سه جزئی شناختی، عاطفی و حرکتی است. انسان امیدوار، انسان سرزنده، پویا، پرتحرّک و شادابی است که در جهت دستیابی به امیدهای خود حرکت می‌کند. انسان با امید به این‌که تلاش او ثمربخش است، فعّالیّت می‏کند و اگر امید نبود انسان دست به هیچ اقدامی نمی‏زد. هدف این پژوهش بررسی و نتایج امید به خدا و آشنایی با شیوه صحیح امیدواری با استفاده از روایات نهج‏البلاغه است. علی (علیه السّلام) به امید اهمیت زیادی می‌دهد. امید بازتاب گسترده‌ای در نهج البلاغه دارد. شبک? معنایی امید در نهج البلاغه شامل: امید، رجا، آرزو، خوش‌بینی، طمع، خوف، ناامیدی، یاس، قنوط، خمودی، افسردگی، بیماری، اعتماد به نفس و ... است. مبانی امید از نگاه نهج البلاغه انسان، خدا و هستی است. انسان از نگاه نهج البلاغه موجودی ضعیف و ناتوان؛ ولی دارای اندیشه است، تا او را به تلاش وادارد و افکاری؛ تا در دیگر موجودات تصرّف نماید. خدا در نگاه نهج البلاغه اولی است که آغاز ندارد و آخری است که پایان ندارد، همیشه بوده و خواهد بود. در والایی از همه پیشی گرفته، عقل از ذات او ناآگاه و او از اسرار نهان آگاه، نعمت‌هایش پایان نمی‌پذیرد و رحمتش قطع نمی‌گردد و برای صفاتش حد و مرزی نیست. امید به رحمت و فضل و کرم او اساس امیدواری است. کسی که در تمام امورات زندگی امید به خدا و رحمت و فضل او داشته باشد موفّق و پیروز است. هستی از نگاه نهج البلاغه، نمون? قدرت خداست و شگفتی آثار رحمت او که با زبان گویا، به وجود پروردگار گواهی می‌دهد و ما را به شناخت او می‌خواند. شناخت کافی و درست از خدا، قوّت ایمان و اعتقاد دین از علل درونی؛ تعهد به اخلاق فردی و اجتماعی، تلاش و کوشش، انجام اعمال دینی، توبه، شفاعت، دعا، توکل و توسل از علل بیرونی امیدواری از دیدگاه نهج البلاغه است.عدم شناخت درست از خدا، نداشتن ایمان و اعتقادات دینی، آرزوهای واهی، گمراهی، کفر، نفوذ شیطان و گناه از موانع درونی؛ نداشتن برنامه و مقایس? خود با دیگران، افراط در امید و آرزو، کسالت، دنیاطلبی و .... از عوامل بیرونی دوری فرد از دستیابی به امیدواری هستند.نهج البلاغه مهم‌ترین اثر و کارکرد امید در زندگی بشر را، آسان‌شدن سختی‌ها و تقویّت روحیّ? انسان می‌داند، به این معنی که انسان برای هر عملی می‌بایست انگیزه‌ای داشته باشد و هر چه کار سخت‌تر و دشوارتر باشد باید امید به بهره‌وری و بهره‌مندی نیز بیشتر باشد. امید باعث ترقّی درجات کمال شده و بر سرعت سیر در طریق وصول به مطلوب می‌افزاید. دیگر آثار امیدواری در نهج البلاغه، بازگشت و بازسازی، تحصیل حوائج، آسانی راه، نیرو و نشاط، حرکت و تلاش، رحمت الهی، عمران و آبادی، ظفر و کامیابی و تقویت سلامتی است. آن‌که تندرست است امیدوار و آن‌که امیدوار صاحب همه چیز. امید در سلامت روانی انسان نقش مهمّی بر عهده دارد. امید، به زندگی انسان معنا می‌بخشد و هنگام هجوم مشکلات، رنج‌ها و مصایب از فروپاشی روانی انسان جلوگیری می‌کند و مانع استیلای یأس و دل‌سردی بر انسان می‌گردد. از آثار رجا در انسان، دوام مجاهده توسط اعمال و مواظبت بر اعمال در تمامی حالات، احساس لذّت از رو به خدا کردن و بهره‌مندی از مناجات او و خشوع در تملّق او، آرام‌بخشی روان و هدف‌داری زندگی است.واژه‌های کلیدی: خدا، امید، سلامتی، تقویت روحیّه.

اثبات این مطلب که در فریضه بزرگ امر به معروف و نهی از منکر ابعاد اخلاقی و تربیتی نهفته است که با بازگو کردن آن بتوانیم راه را برای عملی کردن این گوهر الهی هموار نموده و آن را از بی مهری، بی توجهی و غفلت نجات دهیم.